MUZIČKE SCENE U SRBIJI – DOMAĆI IZVOĐAČI NA FESTIVALIMA
Bojana Radovanović
Marija Maglov
Festival uličnih svirača
Festival uličnih svirača se održava na novosadskim ulicama krajem avgusta/početkom septembra od 2000. godine (prvih 15 godina postojanja bio je smešten u centru, od 2016. godine u Podgrađu Petrovaradina) i obuhvata ulično pozorište, filmski program, cirkuske tačke, plesna i muzička dešavanja, od kojih se neka odvijaju na binama, a neka 'na nuli' (izvođači nastupaju na pločniku). U tom smislu, „svirači“ iz naslova festivala odnose se generalno na performere. Kako organizatori pominju, specifičnosti nastupa 'na nuli' podrazumevaju i da se publika animira,[1] što za umetnike znači da treba da osmisle neku vrstu dramaturškog koncepta ili okvira za improvizaciju. Isto tako, postoji praksa da se od afirmisanih izvođača traži da uključe kostime u svoje nastupe, odnosno, da na neki način naprave otklon od svojih uobičajenih nastupa.
Koncept festivala se odnosi na izbegavanje uokviravanja jednog prostora/teritorije kao isključivog, zatvorenog prostora u koji se dolazi sa definisanom namerom da se sluša odabrana muzika. U praksi, to znači postavljanje bina na određena mesta u gradu, ali i 'smeštanje' izvođača na različite punktove duž ulica, čime se postiže hibrid između realne prakse sviranja na ulici i institucionalnog okvira festivala, koji se u ovom slučaju postiže vremenskim ograničenjem trajanja festivala (tri dana). U tom smislu, glavna specifičnost ovog festivala jeste upravo njegovo prostorno oblikovanje i pozivanje na razmatranja pitanja o javnom prostoru, o gradu i gradskoj kulturi, uz turistički potencijal koji festival namenjen generacijski širokom auditorijumu može da pruži. Zbog toga, organizatori ističu interdisciplinarni karakter festivala, organizovanje naučnih skupova u okviru njega kao vid podsticanja dijaloga o temama koje se tiču grada i festivala, i saradnju sa drugim umetničkim kolektivima.
Festival se finansira iz budžeta grada, pokrajine, ambasada i delimično od sponzora, a ulaznice se ne naplaćuju. To objašnjava težnju ka tako širokom programu –festival je za građane, a ne samo za jednu ciljnu grupu. Pošto festival nije komercijalan i ne zavisi od prodaje ulaznica, nije cilj dovesti velike svetske zvezde. Inostrani izvođači koji dolaze na festival u najvećem broju slučajeva se ne bi uklopali u koncepcije ostalih festivala, upravo zato što su u pitanju specifični performeri ili izvođači koji sviraju na neobičnim instrumentima (arhaični, narodni, ready made predmeti upotrebljeni kao muzički instrumenti...).
Dakle, domaći muzički izvođači nastupaju u ovom specifičnom kontekstu. Njihova zastupljenost je važna iz dva razloga: zbog ideje da u pitanju projekat koji treba da podrži lokalnu scenu i zbog ograničenog budžeta Festivala. Pošto se koncept odnosi na gradski prostor, angažuju se muzičari koji odgovaraju nekim idejama o urbanom zvuku i urbanoj kulturi. Šta to zapravo može da znači u javnom diskursu i prepoznavanju muzičara, može da se prati kroz njihovo angažovanje na Festivalu. Žanrovski, Festival nije ograničen na određene muzičke pravce, osim što organizatori ističu da komercijalna muzika (pri čemu pre svega misle na turbo folk) ne dolazi u obzir zbog koncepta, a previše glasna (poput hard roka) zbog toga što se mnogi punktovi za sviranje nalaze u blizini stambenih objekata. Takođe, neafirmisani izvođači su manje opterećenje za budžet, te organizatori ističu da, iako se trude da svi budu finansijski pokriveni makar u nekoj simboličnoj meri, Festival novim izvođačima pre svega pruža vidiljivost. S obzirom na to da on nije usmeren ka samo jednoj sceni, publika koju izvođači mogu da očekuju znatno je šira i raznovrsnija od scene u kojoj se izvođači obično kreću, a medijska pokrivenost i 'profili' benda na sajtu Festivala takođe ih ističu u prvi plan u periodu održavanja. Organizatori ističu da im je pre svega važno da se odabrani muzičari uklapaju u tematski koncept koji se svake godine menja (na primer, 2017. godina je bila posvećena ženama, odnosno, izvođačicama i muzičarkama).
Tri teorijske stavke koje karakterišu značaj festivala za muzičku scenu prepoznaju se i u slučaju Festivala uličnih svirača: 1) Festival traje tri dana, a iako se u prostornom smislu širi na ulice, njegovo vremensko ograničenje i koncept koji podrazumeva muziku na svakom uglu grada doprinose intenzivnom doživaljaju, kao i žanrovski sudar raznolikih izvođača; 2) konceptualna ograničenja se odnose na odabir sadržaja prema krovnom konceptu – umetnost u izgradnji kulture gradskog života, afirmisanje gradskih prostora i muzika kao deo tog totaliteta; 3) uticaj Festivala je vidljiv kada su u pitanju promovisanje neafirmisanih muzičara, usmeravanje dijaloga o pitanjima gradske kulture i muzike u njoj, kao i potencijal koji Festival ima za kulturni turizam, pogotovo od kada je preseljen u petrovaradinsko Podgrađe.
Festival uličnih svirača se održava na novosadskim ulicama krajem avgusta/početkom septembra od 2000. godine (prvih 15 godina postojanja bio je smešten u centru, od 2016. godine u Podgrađu Petrovaradina) i obuhvata ulično pozorište, filmski program, cirkuske tačke, plesna i muzička dešavanja, od kojih se neka odvijaju na binama, a neka 'na nuli' (izvođači nastupaju na pločniku). U tom smislu, „svirači“ iz naslova festivala odnose se generalno na performere. Kako organizatori pominju, specifičnosti nastupa 'na nuli' podrazumevaju i da se publika animira,[1] što za umetnike znači da treba da osmisle neku vrstu dramaturškog koncepta ili okvira za improvizaciju. Isto tako, postoji praksa da se od afirmisanih izvođača traži da uključe kostime u svoje nastupe, odnosno, da na neki način naprave otklon od svojih uobičajenih nastupa.
Koncept festivala se odnosi na izbegavanje uokviravanja jednog prostora/teritorije kao isključivog, zatvorenog prostora u koji se dolazi sa definisanom namerom da se sluša odabrana muzika. U praksi, to znači postavljanje bina na određena mesta u gradu, ali i 'smeštanje' izvođača na različite punktove duž ulica, čime se postiže hibrid između realne prakse sviranja na ulici i institucionalnog okvira festivala, koji se u ovom slučaju postiže vremenskim ograničenjem trajanja festivala (tri dana). U tom smislu, glavna specifičnost ovog festivala jeste upravo njegovo prostorno oblikovanje i pozivanje na razmatranja pitanja o javnom prostoru, o gradu i gradskoj kulturi, uz turistički potencijal koji festival namenjen generacijski širokom auditorijumu može da pruži. Zbog toga, organizatori ističu interdisciplinarni karakter festivala, organizovanje naučnih skupova u okviru njega kao vid podsticanja dijaloga o temama koje se tiču grada i festivala, i saradnju sa drugim umetničkim kolektivima.
Festival se finansira iz budžeta grada, pokrajine, ambasada i delimično od sponzora, a ulaznice se ne naplaćuju. To objašnjava težnju ka tako širokom programu –festival je za građane, a ne samo za jednu ciljnu grupu. Pošto festival nije komercijalan i ne zavisi od prodaje ulaznica, nije cilj dovesti velike svetske zvezde. Inostrani izvođači koji dolaze na festival u najvećem broju slučajeva se ne bi uklopali u koncepcije ostalih festivala, upravo zato što su u pitanju specifični performeri ili izvođači koji sviraju na neobičnim instrumentima (arhaični, narodni, ready made predmeti upotrebljeni kao muzički instrumenti...).
Dakle, domaći muzički izvođači nastupaju u ovom specifičnom kontekstu. Njihova zastupljenost je važna iz dva razloga: zbog ideje da u pitanju projekat koji treba da podrži lokalnu scenu i zbog ograničenog budžeta Festivala. Pošto se koncept odnosi na gradski prostor, angažuju se muzičari koji odgovaraju nekim idejama o urbanom zvuku i urbanoj kulturi. Šta to zapravo može da znači u javnom diskursu i prepoznavanju muzičara, može da se prati kroz njihovo angažovanje na Festivalu. Žanrovski, Festival nije ograničen na određene muzičke pravce, osim što organizatori ističu da komercijalna muzika (pri čemu pre svega misle na turbo folk) ne dolazi u obzir zbog koncepta, a previše glasna (poput hard roka) zbog toga što se mnogi punktovi za sviranje nalaze u blizini stambenih objekata. Takođe, neafirmisani izvođači su manje opterećenje za budžet, te organizatori ističu da, iako se trude da svi budu finansijski pokriveni makar u nekoj simboličnoj meri, Festival novim izvođačima pre svega pruža vidiljivost. S obzirom na to da on nije usmeren ka samo jednoj sceni, publika koju izvođači mogu da očekuju znatno je šira i raznovrsnija od scene u kojoj se izvođači obično kreću, a medijska pokrivenost i 'profili' benda na sajtu Festivala takođe ih ističu u prvi plan u periodu održavanja. Organizatori ističu da im je pre svega važno da se odabrani muzičari uklapaju u tematski koncept koji se svake godine menja (na primer, 2017. godina je bila posvećena ženama, odnosno, izvođačicama i muzičarkama).
Tri teorijske stavke koje karakterišu značaj festivala za muzičku scenu prepoznaju se i u slučaju Festivala uličnih svirača: 1) Festival traje tri dana, a iako se u prostornom smislu širi na ulice, njegovo vremensko ograničenje i koncept koji podrazumeva muziku na svakom uglu grada doprinose intenzivnom doživaljaju, kao i žanrovski sudar raznolikih izvođača; 2) konceptualna ograničenja se odnose na odabir sadržaja prema krovnom konceptu – umetnost u izgradnji kulture gradskog života, afirmisanje gradskih prostora i muzika kao deo tog totaliteta; 3) uticaj Festivala je vidljiv kada su u pitanju promovisanje neafirmisanih muzičara, usmeravanje dijaloga o pitanjima gradske kulture i muzike u njoj, kao i potencijal koji Festival ima za kulturni turizam, pogotovo od kada je preseljen u petrovaradinsko Podgrađe.
Tabela: Pregled zastupljenosti domaćih i stranih izvođača[2]
[1] Vidi: Marija Maglov, FESTIVAL ULIČNIH SVIRAČA – NOVI SAD. Razgovor sa osnivačem Festivala uličnih svirača, Borislavom Beljanskim i Razgovor sa Janom Katić, urednicom domaćeg programa. http://www.cepom.org/festival-ulicnih-sviraca.html
[2] Podatke obezbedila Jana Katić.
